Toekomstmuziek

Op 14 november 2012 presenteerden de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) en het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) in samenwerking met het Interfacultair Overleg Huisartsgeneeskunde (IOH) in het Haagse Nieuwspoort de Toekomstvisie Huisartsenzorg 2022. Het gaat om een zeer leesbaar en lezenswaardig document van 143 pagina’s, waarvan de kern de eerste 19 pagina’s omvat. Misschien zou het een idee zijn om dit najaar – dus drie jaar na de presentatie – te evalueren in hoeverre men op de goede weg is.

In het voorjaar van 2012 – dus ruim een half eerder – vroeg Minister Schippers aan het toenmalige College voor Zorgverzekeringen (CVZ) om advies uit te brengen “over een toekomstgerichte beroepenstructuur en een opleidingscontinuüm voor de gezondheidszorg in Nederland”. Kort hierna werd in dit kader een voorlopige commissie Innovatie Zorgberoepen & Opleidingen ingesteld, die op 1 april 2014 – toen het CVZ werd opgevolgd door het Zorginstituut Nederland – leidde tot een definitieve commissie. Deze presenteerde op 10 april jongstleden het 75 pagina’s tellende document Naar nieuwe zorg en zorgberoepen: de contouren. Hierin staat dat eind van dit jaar “het onderwijsadvies” zal verschijnen: “dat advies geeft richting aan ‘een leven lang leren’ en geeft antwoord op de vraag hoe het continuüm van bekwaamheden in opleidingsroutes kan worden vormgegeven.”

De twee documenten verhouden zich tot elkaar als de Mondscheinsonate en de Negende Symfonie van Ludwig van Beethoven, waarbij ik wat betreft de toekomstvisie van de commissie Innovatie Zorgberoepen & Opleidingen een slag om de arm moet houden. Hetgeen namelijk recentelijk is gepresenteerd gaat veel verder dan het advies dat de minister heeft gevraagd. De commissie heeft zich namelijk naar eigen zeggen “gericht op het jaar 2030 en de vraag gesteld welke zorg er dan nodig is op basis van lokale en regionale demografische ontwikkelingen.”

Het huidige gezondheidsstelsel moet volgens de betreffende commissie plaatsmaken voor een nieuw systeem volgens een ABCD-Model: A betreft onder meer “preventie van de wieg tot het graf” en de start van een “Persoonlijk Leef- & Ontwikkeldossier (PLOD)”, bij B ligt het accent op zorg van mensen voor elkaar met inzet van techniek (“M-health, robotica, robotica”), bij C gaat het om integrale, multidisciplinaire en interprofessionele (laag)complexe behandeling en zorg, en D betreft hoogcomplexe behandeling en zorg. Bij A horen “maatschappelijke arrangementen” en bij B, C en D “zorgarrangementen”.

In bijlage 2 worden de ‘Bouwstenen’ van dit advies genoemd; ik citeer er een paar uit dit rijtje van elf: Quick scans, Broedplaatsen, De Nationale DenkTank 2013, Focusgroepen 2013 (systematische veldraadpleging) en Technologieanalyse. U begrijpt het wel: hier is zo grondig nagedacht dat ik als bescheiden blogger en simpele ziel niets anders kan doen dan uitschreeuwen: petje af, wat hebben jullie fantastisch werk verricht. Maar met alle respect moet ik bekennen dat ik mijn hart vasthoud: impliceert het gevraagde advies “over een toekomstgerichte beroepenstructuur en een opleidingscontinuüm voor de gezondheidszorg in Nederland” dat de zorg eerst radicaal moet gaan veranderen? Ik zou mij als minister achter de oren krabben: was een dergelijk vérstrekkende visie überhaupt haar bedoeling toen zij behoefte had aan een advies over de toekomst van zorgberoepen en –opleidingen?

In de “Toekomstvisie huisartsenzorg” staat: “Het beschreven streefbeeld 2022 is de stip op de horizon (…). De ambities zijn nadrukkelijk geen normen voor huisartsgeneeskundig handelen of huisartsgeneeskundige organisatie. Zij geven weer waar de beroepsgroep naar streeft in de komende tien jaar.” Wat mij aanspreekt is dat deze visie uitgaat van de traditionele kernwaarden van de huisartsgeneeskunde: generalistische, persoonsgerichte en continue zorg. Niet minder belangrijk vind ik de uitgebreide aandacht voor wensen van patiënten. Het is altijd goed om af en toe een pas op de plaats te maken en na te gaan welke richting een ontwikkeling op moet gaan. Daarbij is het niet verboden om te dromen maar een stip aan de horizon moet geen fata morgana zijn. Wanneer het gaat om toekomstmuziek, gaat mijn voorkeur in dit geval uit naar de Mondscheinsonate.