Wensen

‘De eerste ‘echte’ kerstkaart die onder historici bekend is, is een kaart uit 1611. Deze was geschreven door de arts Michael Maierus, afkomstig uit het Heilige Roomse Rijk, die een kaart naar de Engelse vorst James I zond. Hij schreef de tekst in een roosvorm. De tekst luidde, vertaald:

… met een gebaar van vreugdevolle viering van de geboortedag van de Heer, met vreugde en voorspoed gaan we het voorspoedige jaar 1612 binnen.’

Dit citaat is ontleend aan het artikel Geschiedenis van de kerstkaart, geschreven door de historicus en docent geschiedenis en maatschappijleer Enne Koops voor het online geschiedenismagazine Historiek.

Michael Maier (1568-1622), zoals zijn eigenlijke naam luidt, was een Duitse arts, die van 1609 tot 1611 als raadgever van Rudolf II (1552-1612), keizer van het Heilige Roomse Rijk, werkzaam was. Voordat de medicus – door politieke omstandigheden gedwongen – van 1611 tot 1616 zijn loopbaan vervolgde in Engeland, bezocht hij Nederland, waar hij enige tijd in Rotterdam verbleef. Het is niet uitgesloten dat Maier hier zijn kerstkaarten – er ging er ook één naar prins Henry, de zoon van James I – heeft geschreven.

De mens moet voelen, dat wat hij bezit, oneindig meer is, dan wat hij kan wensen en vatten, en dan alleen kan hij gelukkig zijn.
Rabindranath Tagore (1861-1941)

Michael Maier sloot zijn studie geneeskunde in oktober 1596 af met de thesis De epilepsia en publiceerde hierna nog vele werken. Maar al drie jaar later werd zijn interesse gewekt door de alchemie en in deze richting ontwikkelde hij zich ook verder. In dit kader verscheen in 1617 één van zijn bekendste publicaties, Atalanta Fugiens, waarin ook gedichten en muziekstukken zijn opgenomen.

Hoe kwam deze arts op het idee om kerstkaarten te sturen? Al in de Oudheid gaven mensen elkaar aan het begin van het nieuwe jaar een – al dan niet symbolisch – geschenk. Enerzijds wilde men anderen mee laten profiteren van eigen rijkdom, maar anderzijds hoopte de gulle gever dat het nieuwe jaar hem hierdoor – als beloning – geluk zou brengen. Tijdens de late middeleeuwen ontstond op het Europese vasteland onder rijken ook de gewoonte om elkaar wenskaarten te sturen. Voortbordurend op deze traditie moet Maier op zijn idee zijn gekomen.

Op de bovenste treden van het geluk treft men nog meer wensen en behoeften aan dan op de onderste.
Emmanuel Wertheimer (1846-1916)

In 1871, dus precies 150 jaar geleden, werd in Nederland de briefkaart geïntroduceerd. Twee decennia later waren kerst- en nieuwjaarskaarten al een rage. In de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw werden in ons land circa 200 miljoen kerstkaarten gestuurd maar in 2017 was dit aantal al gereduceerd tot 85 miljoen. Een jaar geleden maakte de NOS echter melding van een comeback van de kerstkaart die rechtstreeks in verband werd gebracht met de pandemie.

Wensen is eigenlijk niet meer dan ‘graag willen’. Bij wensen ligt net als bij duimen, hopen en bidden het accent op de intentie. Naarmate de pandemie – zoals nu – op de levensvreugde van mensen drukt, zou je hen des te meer van harte willen toewensen dat er het komende jaar een spoedig einde aan deze ellendige periode komt. Maar die tientallen miljoenen wensen die niet alleen per post maar ook digitaal worden verstuurd kunnen en zullen hieraan niet bijdragen. Wij mogen hopen dat mensen zich door al die wensen wel op de een of andere wijze toch gesteund voelen.

Jezelf beter wensen is het begin van beter worden.
Seneca (5 v. Chr. – 65 n. Chr.)

Op 23 september 2003 publiceerde René van Woudenberg in Trouw een korte filosofie van groeten en wensen. Volgens deze filosoof moeten wensen aan twee voorwaarden voldoen: “Ten eerste moeten ze afkomstig zijn van een aanwijsbare persoon, en ten tweede moeten ze geadresseerd aan een concrete persoon.” De twee wensen die Michael Maier stuurde aan de Engelse koning en zijn zoon voldeden aan deze voorwaarden. Wanneer ik u/jou ondanks de sombere periode, waarin wij nu leven, prettige feestdagen en een voorspoedig 2022 wens, val ik echter door de mand. Maar laten wij het erop houden dat mijn intentie jegens u/jou onverminderd goed blijft.

Alleen goede wensen zullen de vrede niet waarborgen.
Alfred Nobel (1833-1896)

De citaten zijn ontleend aan www.citaten.net.