Wereld van Dauw
De wereld van dauw
is een wereld van dauw –
maar toch, maar toch
Haar verhaal moet verteld worden. Ze heette Aini en voluit Aini Haseena Bano. Aini betekent lente en bron van leven. Het leven van Aini duurde slechts 12 jaar. Waaraan zij is overleden, blijft medisch geheim. Wel bekend is, dat dit meisje aan het eind van haar korte leven veel pijn heeft geleden. Aini hield van tekenen. Naarmate haar toestand verslechterde tekende zij meer. Haar tekeningen stelden landschappen voor. Vooral landschappen met bergen. Die bergen heeft Aini nooit in het echt gezien.
Aini werd verzorgd in één van de weinige particuliere hospices in India. Dat bevindt zich in Jaipur, een stad met meer dan twee miljoen inwoners en draagt de naam Avedna Ashram. Op de site van dit hospice staat: ‘Bij Avedna hebben we geleerd om ‘vandaag’ te koesteren, omdat wij weten dat ‘morgen’ een verre droom kan zijn.’ Voor een jubileumreportage bezocht Chandan Gomes meerdere malen dit hospice (dat is gekoppeld aan een ziekenhuis). Chandan studeerde filosofie in Delhi maar werd fotograaf.
Tijdens een van zijn bezoeken vond hij het notitieboek met de tekeningen. Voor hem was direct duidelijk dat deze door een kind waren gemaakt. Maar in het notitieboek stond geen naam en niemand wist van wie het was geweest. Berglandschappen inspireren altijd tot het maken van tekeningen en schilderijen. Chandan besloot tot het omgekeerde. Acht maanden lang ging hij op zoek naar berglandschappen, die leken op de tekeningen van Aini. Wat in haar fantasie was ontstaan, wekte hij met foto’s tot leven.
De serie kreeg als naam ‘The Notebook’. Toen de foto’s samen met de tekeningen van Aini als boek werden gebundeld werd als titel voor ‘This World of Dew’ gekozen. Deze titel verwijst naar de haiku boven deze tekst, geschreven door de Japanse dichter en boeddhistische lekenpriester Kobayashi Issa (1763-1828)*. Een haiku is een kort gedicht van drie regels, waarvan de eerste regel 5, de tweede regel 7 en de derde regel weer 5 lettergrepen bevat. De betreffende haiku ontstond na het overlijden van zijn eenjarige dochtertje Sato aan pokken.
Haar vader schreef hierover: ‘Na twee of drie dagen droogden de blaren op. De korsten lieten los als een plak ijs wanneer de sneeuw hieronder smelt. We waren dolgelukkig. (…) Maar onze hoop dat zij zou genezen bleek ijdel. Ons dochtertje werd zwakker en zwakker. Uiteindelijk sloot zij in de ochtend van de 21ste juni voor altijd haar ogen. Haar moeder omhelsde het koude lichaam en huilde bitter. Ik wist dat huilen geen zin had. Water dat onder een brug verdwijnt keert evenmin als afgevallen bloesem terug. Maar het koord van de liefde kon ik niet doorsnijden.’
De Amerikaanse meditatiedocent Art Krumsee schreef over dit gedicht: ‘Als je echt goed naar een dauwdruppel kijkt, is hij heel mooi. Ook het leven, inclusief het leven van Issa’s dochter, is intens mooi. Sterker nog, wanneer je goed kijkt weerspiegelt zich in deze druppel het hele leven.’
Dit doet denken aan een citaat van de Perzische filosoof en dichter Rumi (1207-1273): ‘Je bent geen druppel in de oceaan maar de oceaan in een druppel.’ De haiku omvat het besef van de vluchtigheid van ons bestaan maar ook de moeite die het kost om dit besef écht te aanvaarden.
Chandan Godes had de moed om meer over het kind dat de tekeningen had gemaakt bijna opgegeven toen hij de stagiaire verpleegkunde ontmoette die Aini had verzorgd. Met haar hulp kwam hij in contact met een neef van haar vader, die hem de plek van haar graf aanwees: ‘een kleine hoop modder, die met ongelijke stenen was bedekt’. Na de dood van Aini had haar gezin het dorp verlaten, maar Chandan kwam ook haar vader op het spoor. De man woonde in een krot achter de fabriek in het industriegebied van Delhi waar hij als dagloner werkte.
‘We ontmoetten elkaar tweemaal. Beide keren was hij dronken. (…) Hij kampte nog steeds met schuldgevoelens en zelfhaat. Toch schetste hij van zijn dochter een intiem portret zoals alleen een ouder dat kan doen. Hij noemde haar Shakroon. Dat woord betekende niets maar klonk zo mooi. Aini’s tekeningen gingen nooit over haar toekomst maar over het aanvaarden dat zij niet lang genoeg zou leven om ooit een berg te zien. Hij gaf mij Aini’s pop, haar krijtjes en de enige foto die hij van haar had. “Ik hoop dat haar verhaal verteld wordt”, zei hij bij het afscheid.’
* Veel dank aan Henk van der Werf van de Haiku Kring Nederland die drie vertalingen leverde, waaruit deze van Henri Kerlen werd uitgekozen.
