Beestenbende

Opgeruimd staat netjes, maar de meeste dieren houden juist wel van een beetje rommel. Wilt u ze een handje helpen en genieten van dierlijk gescharrel, haal dan niet alle ‘afval’ weg uit uw tuin.

Tekst: Stefan Vreugdenhil en Neeltje Huizenga  Beeld: Shutterstock

Een tuin die niet te veel onderhoud vraagt, staat hoog op het wensenlijstje van veel tuinbezitters. Dat komt goed uit. U bespaart uzelf een hoop werk door de tuin niet te netjes te maken, en tegelijkertijd bewijst u tal van dieren zo een dienst. Toegegeven, het is niet verstandig om álles op zijn beloop te laten. Het gazon knapt er niet van op wanneer er de hele winter een dik pakket bladeren op blijft liggen. Maar in de borders zijn bladeren wel heel nuttig. Ze bieden plantenwortels bescherming bij strenge vorst en leveren na vertering bruikbare voedingsstoffen voor de planten. Vogels vinden er bovendien veel voedsel, zoals weggedoken spinnetjes en torretjes. Juist in de winter kan dit net het verschil maken. Voor bloembollen en ondergronds overwinterende planten vormen bladeren zeker geen grote hindernis. Laat ze dus gerust in de border liggen. Let er wel op dat sommige bladeren, zoals die van de rododendron, slecht worden afgebroken. Deze kunt u beter wel afvoeren. 

Ook de afgestorven delen van planten zijn belangrijk voor de tuinfauna. Insecten kunnen erin overwinteren en voor vogels vormen de zaden een belangrijke voedselbron. Denk aan putters die zich tegoed doen aan de zaden van de grote kaardebol. Ook de bloemen van uitgebloeide zonnebloemen zijn in trek. U kunt ze afknippen en in de winter in de tuin leggen. Huismussen, vinken en groenlingen zullen in voedselschaarse maanden de pitten in dank aanvaarden.

Valfruit en door gaaien of wespen aangevreten fruit (zoals peren en pruimen) kunt u ook beter in de tuin laten. Er komen verschillende soorten vlinders op rottend fruit af, zoals het bont zandoogje, de atalanta en de gehakkelde aurelia. Zij profiteren van de suikers in het fruit.

Wanneer u de ruimte ervoor heeft, is een composthoop eveneens een goede suggestie. Los van de toepassing van compost voor verbetering van de bodem, trekken composthopen ook allerlei dieren aan. Zoals een scala aan insecten, waar vervolgens weer vogels op af komen. Ze bieden ook schuilgelegenheid voor egels, padden en spitsmuizen. En in waterrijke delen van het land kan een composthoop zelfs een broedplaats worden voor de ringslang.

Snoeihout

Ook snoeihout kan ten goede komen aan het dierenleven in uw tuin. Heeft u grote wilgen die u flink wilt snoeien? Gebruik de wilgentenen dan voor het vlechten van een hekwerk. Hierin kunnen allerlei insecten en spinnen schuilen. En het ziet er ook nog eens mooi uit, zeker als de tenen uitlopen. Met grof en fijner snoeihout kunt u takkenrillen maken die goede voedsel-, schuil- en broedplaatsen vormen voor vogels, vooral voor de heggenmus, roodborst en winterkoning. Mezen gebruiken ze voor dekking en voedsel. 

Ledenvoordeel
Speciaal voor VvAA-leden biedt Groei & Bloei een exclusieve kennismakingsactie: voor € 24,95 ontvangt u 5 x het tijdschrift, een ledenpas (voor o.a. korting bij diverse tuincentra) en een Aqua Bag mini slanghaspel (t.w.v. € 42,50) voor het bewateren van balkon- en terrasplanten. Voor meer info: vvaa.nl/ledenvoordeel.

Ook voor veel andere dieren zijn takkenrillen van betekenis: bijvoorbeeld als overwinterings- en schuilplaats voor padden, salamanders, insecten (waaronder vlinders), kleine zoogdieren (vooral egels en muizen) en veel soorten ongewervelde dieren. Zorg voor stevige palen waartussen de takken worden aangebracht, dan kunt u jaren achtereen nieuwe takken toevoegen (de ril zakt in door het verteringsproces van het plantaardig materiaal). Stamp de takken niet te veel aan, het is juist goed als er wat holle ruimtes zijn. Een takkenril moet wel enige omvang hebben om als schuilplaats te dienen: circa 150 centimeter hoog en 75 tot 100 cm breed. De lengte hangt af van de hoeveelheid ruimte, maar ga uit van minimaal 3 meter.

Tegels en dakpannen

Zelfs materialen als overgebleven tegels en dakpannen hebben hun nut. U kunt er stapelmuurtjes mee maken waarin sommige planten zich graag vestigen en dieren kunnen schuilen. Tegels kunnen gewoon los op elkaar gelegd worden voor een verhoogde border. Leg ze iets hellend naar de border voor de stevigheid. Voor nog meer stevigheid kunt u de stenen vast metselen. Metsel wel vrij grof, zodat er gaten en kieren tussen de tegels zitten. Of maak met behulp van dakpannen een egelhuisje, zodat egels niet alleen door uw tuin scharrelen maar er tevens een plekje vinden om jongen te krijgen. De (folie)rand van een vijver kunt u ook wegwerken met dakpannen; eronder kunnen zich allerlei (water)diertjes ophouden.

Dit is een iets ingekorte versie van een verhaal dat eerder is gepubliceerd in Groei & Bloei Special De Natuurlijke Tuin 2018.