Brief van Teun Toebes aan een collega in 2050

In dit jubileumjaar van VvAA blikken we niet alleen terug, we kijken ook vooruit. Drie zorgprofessionals en één voormalige minister schrijven een brief aan een imaginaire collega in het jaar 2050. Wat zijn hun verlangens en wensen voor de toekomst?
Deze keer: zorgethicus Teun Toebes.

Aan mijn toekomstige collega,

De kracht van goede zorg ligt in de mensen die haar geven. Daarom is deze brief een oproep om de nodige veranderingen, nu en straks, samen voort te zetten. Dat lukt alleen als we met z’n allen genuanceerder gaan kijken en de sleutel tot verandering zelf in handen nemen. Veel adviezen, rapporten en artikelen over de zorg gaan over te weinig geld of te weinig personeel. Het is natuurlijk comfortabel om de problemen zo af te doen. Die liggen daarmee buiten onszelf. En dus is het ook aan de ander om iets te veranderen. Hiermee raken we wat mij betreft de kern van de problemen in de zorg en onze samenleving: onze eigen cultuur.

Hoewel een veelgebruikte term als ‘zorginfarct’ kan suggereren dat uitdagingen ons overkomen, is ons zorgsysteem het product van onze cultuur. Dat betekent dus ook dat we hier zelf invloed op hebben en die cultuur kunnen veranderen. Daar haal ik hoop uit. Nu voelt het namelijk voor mij soms alsof we als zorgverleners verwachten dat de ander alles vóór ons verandert: de politiek, de inspectie, de zorgorganisatie. En wij zelf? Wij wachten af.

Twee voorbeelden:
Hebben we echt te weinig geld? Als we extra budget als voorwaarde stellen voor verandering van een systeem dat nu al meer dan 100 miljard euro aan gemeenschapsgeld vraagt, zeggen we tegen landen met minder middelen dat ze de moed wel kunnen opgeven. Dat er voor hen geen hoop is zolang ze ons investeringsniveau niet bereiken.

En meer personeel? Betekent het hebben van meer collega’s automatisch ook dat we de juiste dingen voor mensen doen? Of vraagt dat laatste eerder om de terugkeer naar de essentie van de zorg en het echt zorgen voor elkaar? We leven in een cultuur met het geloof dat méér altijd tot beter leidt. Ik deel die mening niet. Het gaat vooral om wát we doen met de middelen die we hebben. De toekomst vraagt dus niet om meer, meer, meer, maar om een cultuurverandering.

Je eigen kijk veranderen is spannend. En ja, we stoten onderweg vast meerdere keren onze neus. Op de huidige manier doorgaan is alleen geen optie. Ik hoop en geloof, collega, dat jij in 2050 ervaart dat we de verandering in 2024 hebben ingezet. Daarom is 2050 voor mij een jaar van hoop.

En een jaar om naar uit te kijken. Wij , jij en ik zijn onderdeel van onze cultuur. En daarmee dus ook van de oplossing. Precies hierom ligt de kracht van goede zorg in de mensen die zorg geven.
Jij bent onmisbaar.

Teun Toebes, zorgethicus en humanitair activist