IC-verpleegkundige Cor de Koning speelt gitaar voor patiënten

Muziek werkt helend en maakt patiënten weer even mens. Dat merkte IC-verpleegkundige Cor de Koning toen hij zes jaar geleden op zijn werk gitaar begon te spelen. “Als ik zie dat ze genieten, ga ik er ook bij zingen.”

Het is een patiënt die Cor de Koning (64) in 2018 vraagt zijn gitaar mee te brengen naar de intensive care. “Tijdens een avonddienst was ik met haar in gesprek geraakt”, vertelt hij thuis op de bank in Doetinchem. “Al snel kregen we het over muziek. We bleken allebei gitaar te spelen. Op haar verzoek nam ik mijn instrument de volgende dag mee.”

“Kan ik dit wel maken, dacht ik nog. Maar toen ik zag dat de patiënt en haar man al op me zaten te wachten, kon ik niet meer terug. In totaal speelde ik wel een half uur voor ze. Hun dankbaarheid raakte me diep. Vanaf dat moment ben ik vaker met mijn gitaar bij patiënten gaan zitten.”

Ander contact

De Koning – de jongste uit een Gelders gezin met acht kinderen – musiceert al zijn hele leven. Maar om daar beroepsmatig iets mee te doen, komt nooit in hem op. Na lts, mavo, havo en vwo kiest hij voor een carrière in de zorg. Tot zijn pensioen afgelopen september werkt hij bijna 43 jaar als verpleegkundige in het Arnhemse Rijnstate ziekenhuis (voorheen Gemeente Ziekenhuis Arnhem), waarvan de laatste 35 jaar op de afdeling cardiologie en de intensive care.

Al die tijd houdt hij zijn muzikale hobby en zijn professie gescheiden. Tot die ene avond ruim zes jaar geleden.

“Als het werk het toeliet, pakte ik mijn gitaar erbij. Vooral in de avonddienst, na het eten, of als patiënten moeite hadden om te slapen. Een nummer of twee was vaak al genoeg om ze te laten ontspannen. Op een andere manier contact maken met een zorgverlener, los van het ziek zijn, gewoon als mensen onder elkaar, en dan ook nog samen kunnen genieten van muziek; dat doet patiënten én hun naasten goed.”

‘Een nummer of twee was vaak al genoeg om patiënten te laten ontspannen’

Al snel neemt De Koning behalve zijn klassieke gitaar ook een westerngitaar mee, zodat hij – letterlijk – op alle muziek­smaken kan inspelen, van klassiek tot pop. “De gemiddelde leeftijd op de IC is 60-plus”, zegt hij. “Oude nummers zijn dus favoriet. Bijvoorbeeld Here comes the sun van The Beatles of You’ve got a friend van Carole King. Om mensen rustig te laten wennen, begin ik meestal instrumentaal. Als ik zie dat ze genieten, ga ik er ook bij zingen.”

Intiem moment

De geroutineerde verpleegkundige vindt het eerst best spannend om onder werktijd muziek te spelen. “Uiteraard doe ik dat alleen op rustige momenten – op de IC is het vaak hollen of stilstaan. Toch voelde ik me in het begin soms opgelaten. Alsof ik me moest verantwoorden voor mijn gitaarspel. Het is tenslotte geen officiële zorgtaak. Terwijl mensen er zo veel baat bij hebben. Gelukkig hebben collega’s me nooit met scheve ogen aangekeken. Sterker nog, op een gegeven moment kreeg ik verzoeken of ik ook voor hun patiënten wilde komen spelen.”

De Koning herinnert zich een man voor wie hij regelmatig nummers van onder meer Elvis zong. Ook een keer in aanwezigheid van de zoon van de patiënt, op het dakterras waarover de Arnhemse IC beschikt. Terwijl de man met de wind in zijn haren begon mee te zingen, pakte de zoon de hand van zijn vader vast. “Dat intieme moment, die bijzondere connectie; zonder muziek waren ze er vermoedelijk niet geweest.”

Oproep

Inmiddels weet De Koning ook uit eigen ervaring hoe belangrijk menselijk contact en afleiding zijn als je doodziek bent. In april 2020, aan het begin van de pandemie, liep hij COVID-19 op. Maar liefst 68 dagen lag hij zelf op de intensive care. Nog maanden daarna kon hij niet praten of zelfstandig eten. Een lang revalidatie­traject volgde, waarin gitaarspel hem onder andere hielp zijn fijne motoriek te trainen.

Begin 2022 was hij voldoende hersteld om weer 32 uur per week te kunnen werken. Desondanks besloot hij afgelopen september met vervroegd pensioen te gaan. “Mijn energie en concentratie zijn nog altijd niet op het oude niveau.” Maar hij blijft muziek maken op zijn voormalige werkplek. “Met een klein gebaar kan ik voor patiënten een groot verschil maken, en soms zelfs hun hele beleving op de IC veranderen. Dat geeft een fantastisch gevoel.”

Tot zijn verdriet heeft De Koning geen collega’s die zijn muzikale taken kun­nen overnemen. “Ik zou willen dat zorginstellingen structureel geld vrij­maken voor live muziek. Het brengt zoveel positiefs. Niet alleen voor patiënten, maar ook voor het personeel. Tot het zover is, roep ik alle muzikale zorgverleners op om ook af en toe op het werk te gaan spelen. Het zal je verbazen wat je daarmee teweegbrengt.”