‘Mijn loon komt uit de staatskas’
Ongetwijfeld gaat er deze zomer een legioen Nederlandse voetbalfans richting Oekraïne om het EK-voetbal bij te wonen. Dat het er daar anders aan toe gaat dan bij ons, zien we af en toe op tv. Dat ook de zorg anders is, vertelt Dimitri Varlamov (59). Deze voormalig officier medische dienst is nu hoofd alternatieve geneeskunde in het militair ziekenhuis in Kiev. Hij vertelt over de teloorgang van de zorg en het bijklussen van artsen.
Twintig jaar heb ik als arts in het Sovjetleger gediend, voordat ik naar het militair ziekenhuis in Irpen, een buitenstad van Kiev, werd overgeplaatst. Als regulier arts kwam ik al tot de conclusie dat er veel ziektes zijn die je zonder medicijnen kunt genezen. Tijdens het Sovjetbewind was alternatieve geneeskunde verboden. Men had een rotsvast vertrouwen in de reguliere geneeskunde en alternatieve geneeskunde was iets uit het verleden, wijsheid van oma’s. Maar alternatieve geneesheren zullen het al die eeuwen toch niet bij het verkeerde eind hebben gehad? De Russische schrijver Anton Tsjechov bijvoorbeeld heeft succesvolle behandelingen uitgevoerd met bloedzuigers. De reguliere geneeskunde werkt volgens protocollen, uniforme standaardprocedures, terwijl ieder mens anders is en in mijn optiek een individuele behandeling dient te hebben.
Staatszorg is in principe gratis voor elke Oekraïner. Maar door allerlei administratieve barrières op te werpen (lange wachttijden, etc.) worden patiënten vaak gedwongen om bij te betalen. Kleine bedragen, zoals 5 of 10 euro voor een consult, verdwijnen in de zak van de behandelend arts die dit als een aanvulling op zijn karige loon beschouwt. Veel dure medicijnen worden door de staat ook niet vergoed.
Na de val van de Sovjet-Unie kwam de private zorg tot ontwikkeling, waarbij mensen wel voor zorg betalen. Door goede, hygiënische faciliteiten en snelle hulp te bieden zijn deze private zorginstellingen populair onder Oekraïners die bovenmodaal verdienen. Deze instellingen voeren echter geen complexe operaties uit, daarvoor nemen zij de juridische verantwoordelijkheid niet. Private ziekenhuizen en klinieken zijn er op het arme platteland niet.
Kort na de val van de Sovjetunie heb ik vanuit deze overtuiging de afdeling alternatieve volksgenezing opgezet, waarvoor een etage van het militair ziekenhuis beschikbaar werd gesteld. Het was een proefproject, maar het bleek een enorm succes. We haalden goede resultaten en besloten om door te gaan. Vier jaar geleden ging ik met militair pensioen maar ik ben nog altijd afdelingshoofd.
We hebben 25 bedden en in de afgelopen jaren is onze patiëntenpopulatie gegroeid tot zo’n 1000 per jaar. Vooral op het gebied van bloedzuigerbehandeling en bijensteektherapie hebben we een goede reputatie. Multiple sclerose is een ziekte die niemand in de wereld kan genezen. Ook ik kan dat niet, maar met onze bijensteektherapie kan ik het wel draagbaarder maken voor de patiënt en de herstelperiode verkorten. Spataders behandel ik met bloedzuigertherapie en voor veel ziektes schrijf ik diëten voor. Het is niet zo dat onze behandelingen radicaal zijn. Het gaat vaak ook om beginnende ziektes, ziektes die verholpen of verlicht kunnen worden met alternatieve genezing, waarbij medicamenten niet nodig zijn. Maar als het nodig is, schrijf ik ook reguliere medicijnen voor.
Onze afdeling is een gedeeltelijk private afdeling binnen het militair ziekenhuis. Mijn loon komt uit de staatskas, maar omdat ik niet volgens een voorgeschreven protocol werk, zitten de behandelingen niet in het zorgpakket. De patiënt moet zijn behandeling, gemiddeld 250 euro voor acht dagen, uit eigen zak betalen. De meeste patiënten verdienen dan ook bovenmodaal. Alle private inkomsten gaan in de pot van het ziekenhuis, waarmee we onderhoud plegen en medicamenten kopen.
Deze bijdrage is voor het ziekenhuis een welkome aanvulling op de krappe overheidsbijdrage, maar eigenlijk een druppel op een gloeiende plaat. Sinds de val van de Sovjetunie is de geldkraan nog altijd grotendeels dichtgedraaid. We moeten het bijvoorbeeld doen met een oude MRI-scan en dito ECG-apparaat, en dat voor 300 – 400 patiënten. Verder hebben we een chronisch tekort aan reguliere medicamenten.
De medische wereld heeft zich sterk ontwikkeld in de afgelopen twee decennia, maar in Oekraïne is de zorg grotendeels stil blijven staan. Daar komt nog bij dat veel mensen erop achteruit zijn gegaan. Tijdens de Sovjetunie was dat anders. Iedereen was gelijk, de medische zorg had alle staatsaandacht en de ziekenhuizen werden constant bevoorraad. Een arts was gegarandeerd van een opleidingsplaats, waardoor hij zich tot een goede arts kon ontwikkelen. Bovendien was hij zeker van een baan. Tegenwoordig hebben gerenommeerde klinieken geen behoefte aan een aios die eerst vijf jaar het vak moet leren, maar willen ze direct een goede arts.
Het gevolg is verloedering van het vak. Net afgestudeerde medici vinden moeilijk een passende baan in een ziekenhuis en komen vaak bij een farmaceutisch bedrijf terecht. Ze moeten andere artsen overtuigen van het nut van medicijnen, waarvan ze de (bij)werking niet kennen, maar omdat ze 400 tot 500 dollar per maand krijgen, gaan ze daar totaal aan voorbij. Ook de bar slechte beloning van medici draagt bij aan de verloedering van het vak. In dit ziekenhuis is het nog relatief goed. Doordat het leger in Oekraïne gerespecteerd wordt, worden de artsen hier beter betaald dan gemiddeld. Maar zeg nou zelf: 300 dollar is toch echt geen vetpot. In combinatie met mijn pensioen kan ik er net van rondkomen.
Als je één kilometer verder kijkt, in het regionaal rijksziekenhuis, is het nog erger. Daar krijgt een arts 120 tot 180 dollar en daar kun je geen gezin van onderhouden. Het gevolg is dat deze artsen, zoals al hun collega’s in Oekraïne, op allerlei mogelijke manieren bijverdienen. Ze gaan bijvoorbeeld parttime werken in een privaat ziekenhuis, waar de lonen kunnen oplopen tot 800 dollar. Of ze verdienen zwart bij op de eerste hulp of houden consult aan huis.
Ook in mijn specialisme, de alternatieve geneeskunde, is de verloedering zichtbaar. Ja, het is nu legaal, maar er zitten veel charlatans in het vak, mensen die niet op genezen uit zijn, maar op snel geld verdienen. Zoals vaak gezegd wordt: hoe zwakker de economie van een land, des te meer kwakzalvers er zijn.
Ik durf niet te zeggen dat mensen tegenwoordig meer vertrouwen hebben in alternatieve genezing dan vroeger, maar ik merk wel dat mensen teleurgesteld raken in de grote hoeveelheid pillen die voorgeschreven worden en die weer tot andere aandoeningen leiden. Ik genees niet alleen mensen, maar leer ze ook hoe ze gezond kunnen leven en zo ziektes kunnen voorkomen.
