Nostalgie en romantiek op Usedom

Deutschlands Sonneninsel wordt het Oostzee-eiland Usedom vaak genoemd. Reisjournalist Sander Groen boemelde er met de Bäderbahn van raketbasis naar zeepier en badplaats.

De V2-raket die in Peene­münde staat opgesteld, lijkt sprekend op het exemplaar waarin stripfiguren Kuifje en Bobbie naar de maan werden geschoten – vijftien jaar voordat Neil Armstrong zijn grote sprong voor de mensheid zou maken. Inderdaad liet de Belgische striptekenaar Hergé zich inspireren door de raket die in opdracht van de nazi’s werd ontworpen door Wernher von Braun – dezelfde Von Braun die voor de Amerikanen de Apollo 11 bouwde. Van zowel de fictieve als de echte mannen op de maan ligt de oorsprong op dit eiland in de Oostzee.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog was Peene-münde een bedrijvig dorp met villa’s voor Von Braun en zijn rakettechneuten, barakken voor duizenden dwangarbeiders, een vrachthave­n, treinstations en een vliegveld. In 1944 werden de eerste V2-raketten gelanceerd, die in Parijs en Londen duizenden doden veroorzaakten.

Peenemünde werd door de geallieerden gebombardeerd, maar veel gebouwen bleken onverwoestbaar; de ruïnes vormen nu een openluchtmuseum. In de voormalige energie­centrale biedt een tentoonstelling tekst en uitleg over het werk en leven op de basis, de verwoestende gevolgen van het wapentuig en Von Brauns opmerkelijke loopbaan.

Romantische Bäderarchitektur

Verder is het op Usedom strandvertier alom. Ik stap in de trein die over het eiland rijdt, de conducteur blaast op zijn fluit en de hemel trekt open – de Usedomer Bäderbahn heeft als bestemming zon, zee en zand.

Nächster Halt: Seebad Zinnowitz, waar de diepblauwe zee wordt omhelst door een wit zandstrand vol strandkorven, glooiende duinen vol groen helmgras en een boulevard vol zwierige hotels in romantische Bäderarchitektur. Aan de achterkant van Zinnowitz ligt het Achterwasser, een walhalla voor watervogels en vogelaars. Vanuit de kleine jachthaven vaart dagelijks een rondvaartboot langs kleine eilandjes en decoratief in het riet dobberende vissersbootjes.

Zinnowitz ist schön, maar nog niet de mooiste badplaats van het eiland. De Bäderbahn rijdt verder naar de pronkjuwelen van Usedom: de drei Kaiserbäder. In Bansin, Heringsdorf en Ahlbeck ging het er vroeger zo deftig aan toe dat het keizerlijke goedkeuring genoot. Halverwege de 19e eeuw drong het besef door dat frisse zeelucht heilzaam is voor de ziel en lijf en leden. De strandvakantie kwam in zwang en ’s zomers trok een stoet van aristocraten van Berlijn naar Usedom. De vissersdorpen veranderden in een trio chique badplaatsen met elk een paleishotel, boulevard en zeepier. Rokkostuum of hoepelrok aan en flaneren maar.

Ahlbeck kan zo op een ansichtkaart. Ook hier een lang en breed strand vol strand­korven en een boulevard met luxehotels, maar deze badplaats heeft een bonus: hier staat misschien wel Europa’s mooiste zeepier. Bijna 300 meter steekt hij de Oostzee in, met erbovenop een stralend wit paviljoen met torentjes en terrassen rondom. Geen betere plek te bedenken voor een koel wijntje op een mooie nazomerdag dan Café Seebrücke.

De zeepier oogt nostalgisch, maar schijn bedriegt. De houten pier uit 1898 werd in de eerste oorlogswinter vermorzeld door kruiend ijs. Pas na de Wende werd hij herbouwd en kreeg Ahlbeck zijn schwung terug.

Tolstoj en Strauss

Kuren is in Duitsland een serieuze zaak. Zo serieus dat een weekje uitwaaien aan de Oostzee op medische indicatie wordt vergoed door het ziekenfonds. Bij welgestelde Berlijners op Usedom is de moderne variant meer in trek; het wemelt hier van de vijfsterrenhotels met super-de-luxe spa’s. Die van Strandhotel Ostseeblick in Heringsdorf is een klaterende oase van sauna’s en zwembaden met een zonneterras en wellness­bistro. Het spamenu telt 20 pagina’s. Ik word ingesmeerd met warme honing, gevolgd door een pakking met algenmousse, een lichaams­massage met duindoornolie en een masker van kustkrijt dat intrekt onder een warm handdoekje. Na afloop ben ik ontspannen als een lappenpop.

Het trio Kaiserbäder deelt hetzelfde 12 km lange strand en een bijna even lange boulevard. Toch behielden de badplaatsen elk hun eigen identiteit; Ahlbeck is de knapste met z’n chique zeepier en houten villa’s, Heringsdorf is een mondaine badplaats met vijfsterrenhotels en moderne spa’s, en Bansin is klein maar fijn. Hier is de sfeer van het vissersdorp het beste behouden; op het strand liggen vissersbootjes, het wemelt van de visrestaurants en in oude vissershuisjes in de duinen worden frische Fischbrötchen verkocht, rijk belegd met gerookte paling, zalm of makreel, zo uit de rookoven op een kartonnen bordje.

Lezersaanbieding
Wilt u zelf ook eens een kijkje nemen op Usedom? Speciaal voor Arts en Auto-lezers stelde een van de mooiste hotels van het eiland, het vijfsterren Romantik Seetelhotel Ahlbecker Hof, voor de nazomer en herfst een vierdaags arrangement samen. Kijk op vvaa.nl/ledenvoordeel

Deutschlands Sonneninsel, Nice van het Noorden en de Badkuip van Berlijn; Usedom komt geen bijnamen tekort sinds schrijver Heinrich Mann, graaf Tolstoj, keizer Wilhelm en walskoning Johann Strauss hier verpoosden. Op mijn gietijzeren balkon geniet ik van alweer zo’n zwoele zomeravond aan de Oostzee. Ik voel me de koning te rijk.

Usedom is het op één na (Rügen) grootste eiland van Duitsland (ca. 445 km2). Het oostelijke deel (ca. 20 procent) is Pools. Afstand v/a Utrecht: zo’n 750 km. Twee bruggen verbinden het eiland met het Duitse vasteland. Usedom is ook goed bereikbaar per trein: per IC naar Berlijn, per regiotrein naar Züssow en dan verder met de Usedomer Bäderbahn. Tickets voor het hele traject zijn online te boeken via Deutsche Bahn. Reistijd ca. 10 uur, enkele reis vanaf € 90,- (2e klasse) of € 120,- (1e klasse), bahn.de/nl.

Boemel van badplaats naar badplaats met de Usedomer Bäderbahn. De hoofdlijn loopt van Züssow over de brug via Zinnowitz en de drie Kaiserbäder naar het Poolse Swinoujscie. Voor Peenemünde overstappen in Zinnowitz. Prijs dagticket: € 21,-. ubb-online.com. Hoteltips van de auteur: Strandhotel Preussenhof in Zinnowitz, Strandhotel Ostseeblick in Heringsdorf, Seehotel Ahlbecker Hof in Ahlbeck. In september vindt er jaarlijks een groot klassiek muziekfestival plaats: usedomer-musikfestival.de.