Favoriete pil – De voorlezer

Judella Daal (Oranjestad – Aruba, 1965) is klinisch geriater in het Dijklander Ziekenhuis in Hoorn/Purmerend. Haar favoriete pil: de roman De voorlezer van de Duitse schrijver Bernhard Schlink.

Tekst: Frank van Kolfschooten | Beeld: De Beeldredaktie/Marco Okhuizen

De voorlezer maakte diepe indruk op me toen ik het twintig jaar geleden las met mijn vrouwenleesclub en is me altijd bijgebleven”, zegt klinisch geriater Judella Daal uit Amsterdam. “Schrijver Bernhard Schlink maakt met een vrij eenvoudig verhaal de complexe emoties invoelbaar van de Duitse naoorlogse generatie, die worstelt met gruwelijke gebeurtenissen waar ze zelf part noch deel aan hadden.”

Het boek beschrijft drie episodes uit het leven van hoofdpersoon Michael. Hij krijgt als 15-jarige scholier een seksuele relatie met de 21 jaar oudere tramconductrice Hanna. Een vast ritueel is dat hij haar boeken voorleest, waar ze intens van geniet. Dat Hanna geheimen heeft, beseft de jongen wel, maar hij kan er de vinger niet op leggen. 

Op een dag is ze tot zijn verdriet ineens verdwenen. Jaren later ziet hij haar bij toeval weer en ontdekt hij, zonder dat zij dat te weten komt, haar oorlogsverleden en grote geheim. “Hanna’s leven blijkt voor een belangrijk deel te zijn bepaald door een enorm schaamtegevoel, dat zo sterk is dat ze zelfs bereid is om alle schuld op zich te nemen voor misdaden van anderen”, vertelt Daal. “Michael ontwikkelt op zijn beurt een groot schuldgevoel omdat hij niets doet op een moment dat hij Hanna kan behoeden voor een zware gevangenisstraf.”

‘Hij maakt de complexe emoties van de naoorlogse generatie invoelbaar’

Als klinisch geriater ziet Daal in haar spreekkamer veel oudere patiënten die worstelen met emoties. “Het is fascinerend hoe verschillend mensen omgaan met de kleine en grote tegenslagen in hun leven”, zegt Daal. “De een kan door een ogenschijnlijke futiliteit totaal van slag raken, terwijl een ander onvoorstelbaar veel ellende heeft meegemaakt en toch nog opgeruimd tegenover mij zit.”

Schaamte speelt bij de oudere generatie die zij behandelt een veel grotere rol dan bij jongere mensen. “Ouderen hebben veel minder geleerd om met woorden uit te drukken wat ze voelen en denken”, zegt Daal. “Ze zijn opgevoed met accepteren wat je overkomt: doorgaan en niet klagen. Wat ik van hen heb geleerd, is dat veel van onze vanzelfsprekendheden in feite verworvenheden zijn die we moeten koesteren.”

Haar patiënten confronteren Daal ook met haar geprivilegieerde positie als arts. “Het is toch heel bijzonder dat mensen zonder ook maar iets over mij te weten, hun hele hebben en houwen op tafel leggen en mij blindelings vertrouwen.” Dat draagt de klinisch geriater ook over: “Zorg dat je dat vertrouwen nooit schaadt, zeg ik altijd tegen mijn coassistenten.”

Delen