Het gelijk van Spinoza
Floor Martens (Maastricht, 1952) is voormalig huisarts en werkt nu als medisch mediator en coach voor medici. Haar favoriete pil: Het gelijk van Spinoza. Vreugde, verdriet en het voelende brein van António Damásio.
Tekst: Frank van Kolfschooten | Beeld: Bert Janssen/DB
“Het gelijk van Spinoza is een hoopvol boek”, zegt medisch mediator Floor Martens. “António Damásio laat aan de hand van neurobiologische inzichten zien hoe je het positieve in de mens kunt stimuleren en daarmee ook maatschappelijke veranderingen teweeg kunt brengen.” Centraal in het boek van de Portugees-Amerikaanse neuroloog staat het belang van emoties, waarvoor Damásio teruggrijpt op het gedachtengoed van de zeventiende-eeuwse Nederlandse filosoof Baruch Spinoza.
Damásio beschrijft hoe Spinoza 350 jaar geleden al heeft verwoord wat de afgelopen decennia wetenschappelijk is onderbouwd met neurobiologisch onderzoek. “Net als Spinoza verwerpt Damásio de scheiding tussen lichaam en geest. Er is een voortdurende wisselwerking tussen lichamelijke en geestelijke processen, die één geheel vormen. Blijdschap en droefheid worden geregeld door allerlei lichaamsprocessen, die je kunt beïnvloeden door goed voor je lichaam te zorgen. Als alles in je lichaam goed werkt, ga je je ook positiever voelen, zegt Spinoza. Empathie hangt volgens hem ook nauw samen met de zorg voor jezelf en het stimuleren van je eigen positieve gevoelsleven. Als je zelf positiever in de wereld staat, ben je meer bereid om je in te zetten voor een ander.”
Net als Spinoza verwerpt Damásio de scheiding tussen lichaam en geest
De nadruk van Spinoza en Damásio op het belang van emoties spreekt Martens aan omdat emoties een belangrijke rol spelen in haar werk. Na een loopbaan van twintig jaar als huisarts is zij zich gaan richten op coaching en mediation voor collega’s binnen de gezondheidszorg. Haar specialiteit is mediation bij conflicten binnen teams en maatschappen. “Bij conflicten zijn mensen alleen nog maar bezig met hun eigen gelijk en luisteren niet meer. Onder allerlei rationalisaties zitten vaak grote, onuitgesproken emoties. Ik wil die emoties juist op tafel hebben, want dan pas kun je schoon schip maken. Mensen worden zich er dan van bewust hoe heftig de ander de situatie ervaart. Conflicten tussen mensen spelen zich bijna nooit af op het niveau van de inhoud, maar op dat van de relatie. Als mensen maar weer communiceren dan kun-nen ze de inhoudelijke meningsverschillen vaak ook oplossen.”
Soms is er al te veel schade aangericht en is het meer een kwestie van de scherven bij elkaar vegen en kijken wat je er nog van kunt maken, zegt Martens. “Je kunt voorkomen dat zaken uit de hand lopen door geregeld de vinger aan de pols te houden over de samenwerking binnen een team.”
