Jan Homan van der Heide (1926 – 2021)

afscheid / emeritus hoogleraar en voortrekker in de hartchirurgie

Beeld privécollectie

Op 21 augustus overleed emeritus hoogleraar hartlongchirurgie Jan Homan van der Heide op 94-jarige leeftijd. In de hartchirurgie speelde hij een absolute hoofdrol als voortrekker. 

Jan Homan van der Heide werd geboren op eerste kerstdag in Soebang, een dorpje op Java. Zijn vader werkte daar voor een maatschappij die handelde in kinine. In 1931 kwam het gezin terug in Nederland, in Maarssen, waar broer Hugo werd geboren. 

Al in zijn vroege jeugdjaren wist Jan Homan van der Heide dat hij arts wilde worden. Hij ging medicijnen studeren in Utrecht en specialiseerde zich in Groningen tot algemeen chirurg. Hij bleef er werken tot zijn pensionering in 1990. 

De hartchirurgie had zijn interesse, maar dat was in die tijd, de vijftiger jaren, in Nederland nog geen specialisme. In de ontwikkelingen op dat gebied heeft Homan van der Heide een absolute hoofdrol als voortrekker vervult. “Mijn vader en zijn collega’s hebben het specialisme als het ware uit de algemene heelkunde losgeweekt”, zegt zijn oudste zoon Jaap, nefroloog en hoogleraar Inwendige geneeskunde. Dat gebeurde onder andere doordat de chirurg, die een grote passie voor ‘knutselen’ had, eind jaren vijftig eigenhandig een voor Nederland unieke hart-longmachine bouwde en mede hiermee openhartoperaties mogelijk maakte. En het was dezelfde Homan van der Heide die in het academische ziekenhuis in Groningen in belangrijke mate betrokken was bij het ontwikkelen en implanteren van de pacemaker. 

Voor zijn uitvindingen heeft hij nooit patent aangevraagd. Hij is er zelf financieel niet beter van geworden, daar deed hij het niet voor. Hij deed het voornamelijk omdat hij streefde naar verbetering en ontwikkeling in de chirurgie. 

‘Voor zijn verdiensten voor de geneeskunde werd hij geridderd’

In 1960 promoveerde Homan van der Heide op een dissertatie over openhartoperaties die hij met zijn team had uitgevoerd. Zes jaar later werd hij benoemd tot hoogleraar in de thoraxchirurgie. Voor zijn grote verdiensten voor de geneeskunde kreeg arts, uitvinder, wetenschapper en opleider Jan Homan van der Heide verschillende onderscheidingen waaronder die van Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. 

“In zijn spaarzame vrije tijd was mijn vader altijd aan het knutselen”, zegt Jaap Homan van der Heide. “Hij bouwde modeltreinen en radiografisch bestuurbare vliegtuigen, was altijd bezig met zijn handen. De zolder van het grote huis in Groningen waar mijn moeder en hij zestig jaar woonden, was zijn ­privédomein. Hij was tot op hoge leeftijd uiterst vitaal en goed bij de les.”   

Door een noodlottige val belandde Jan Homan van der Heide afgelopen zomer in een kortstondig ziekbed en hij overleed aan de gevolgen daarvan. Zijn vrouw Henriette – Jet – was hem vier jaar eerder ontvallen. Het echtpaar had naast oudste zoon Jaap, twee dochters, en kleinkinderen. Zij hadden een vader en opa waar zij trots op en dankbaar voor mogen zijn. Net als de hele Nederlandse gezondheidszorg en honderden (hart)patiënten. 

Delen