‘Ik wil jongeren een stem geven’

Masterstudent geneeskunde Manal Moussane was jongerenvertegenwoordiger bij de VN. Op 21 juni sprak ze op het VvAA-jubileumcongres. “Grote problemen kunnen we alleen oplossen als generaties beter samenwerken.”

Het bijzonderste moment van haar baan als jongerenvertegenwoordiger voor mensen­rechten en veiligheid vond Manal Moussane (25) haar afslui­tende speech bij de Verenig­de Naties in New York. Voor de Algemene Vergadering aldaar hield ze een vlammend betoog over drie Nederlandse tieners die door de gaten van het systeem waren gevallen.

Door de lage sociaal­economische status van haar ouders kreeg Laila een niet-passend schooladvies. Nick belandde op zijn 15e in een gesloten jeugdinrichting, een zeer onveilige omgeving waar hij bovendien niet het onderwijsniveau kon volgen dat bij zijn capaciteiten aan­sloot. En Inez had jarenlang te maken met cyberpesten en online grensoverschrijdend seksueel gedrag.

“Zij staan voor mij symbool voor alle tieners en twintigers die ik in mijn functie heb gesproken”, zegt Moussane. “Jongeren voor wie het systeem heeft gefaald. Alleen door betere intergenerationele samenwerking kunnen we voor­komen dat toekomstige generaties hetzelfde overkomt. Die is ook nodig om beleid van nu toekomstbestendig te maken en ervoor te zorgen dat de impact daarvan niet onevenredig zwaar op de schouders van de generaties van morgen komt te rusten.”

Geen plan B

Moussane groeide op in Gouda. Al op jonge leeftijd wist ze dat ze dokter wilde worden. “Mijn moeder heeft nog een tekening van toen ik een jaar of elf was. Daarop heb ik mezelf in een operatiekamer afgebeeld. Ik had geen plan B.” Des te pijnlijker dat ze tot twee keer toe werd uitgeloot voor geneeskunde. In plaats daarvan ging ze biomedische wetenschap­pen studeren.

“Gelukkig zat ik daar goed op mijn plek. Fantastisch om elke dag te puzzelen hoe ziekteverwekkers tot klachten kunnen leiden.” Omdat ze het contact met patiënten toch miste, lootte Moussane een derde keer mee voor een geneeskundeplek. Met succes. Twee jaar lang combineerde ze beide studies. Juist in die tijd kwam ook de vacature voor VN-jongerenvertegenwoordiger voorbij, een baan voor 25 uur per week. “Het was best veel tegelijk, ja. Maar dat ik me voor alle Nederlandse jongeren mocht inzetten, gaf me heel veel energie.”

‘Tijdens mijn coschappen ben ik me rot geschrokken’

Wat doet een Nederlandse jongerenvertegenwoordiger bij de VN eigenlijk? “Bij de Nationale Jeugdraad had ik een eigen werkgroep met twaalf jongeren die ik elke week sprak”, legt Moussane uit. “Samen maakten we lesprogramma’s waarmee ik de boer op ging. Naar middelbare scholen, maar ook naar ggz-instellingen waar jongeren verblijven. Met hen ging ik in gesprek. Over onderwijs, mentaal welzijn en digitalisering, bijvoorbeeld. Hun input bundelde ik in beleidsdocumenten voor ministeries. En ik gebruikte die voor mijn speeches op acht VN-conferenties.”

Wereldverbeteraar

Zonder haar betrokken docente Nederlands was Moussane vermoedelijk nooit VN-jongerenvertegenwoordiger geworden. Die stimuleerde haar op het vwo om lid te worden van de debatclub. “De eerste bijeenkomst kon ik geen woord uit mijn mond krijgen. Uiteindelijk hebben de debatlessen mijn leven veranderd. Ik leerde er mijn mening te formuleren en die goed te onderbouwen. Ik gun iedere middelbare scholier diezelfde ervaring.”

Terugkijkend bracht de debatclub haar nog iets essentieels: contact met mensen die een andere opvatting hebben of uit een ander milieu komen. “Maar toen ik ging studeren, bleek mijn medische bubbel heel homogeen. Daarin was weinig ruimte voor mijn sociale betrokkenheid. Dus toen ik op Instagram de vacature voor VN-jongerenvertegenwoordiger zag, heb ik meteen gesolliciteerd.”

Twee jaar geleden droeg ze het stokje over aan haar opvolger. Dat betekent echter niet dat Moussanes missie daarmee ook is beëindigd. Integendeel: de ervaring heeft de wereldverbeteraar in haar wakker gemaakt. “Ik vind het fantastisch om mee te denken over systeemoplossingen. Oók in de zorg. Want ook daar is het nog niet optimaal gesteld met intergenerationele samenwerking.”

Doktersdroom

Ze steekt haar frustraties hierover niet onder stoelen of banken. “Tijdens mijn coschappen ben ik me rot geschrokken. Hiërarchie en anciënniteit zijn bijna dagelijks een gespreks­onderwerp. Met op sommige afdelingen inefficiëntie, overbelasting en minder goede patiëntenzorg tot gevolg. In zo’n systeem, waar administratieve taken soms belangrijker lijken dan daadwerkelijk zorg verlenen, wil ik eigenlijk niet werken.”

Betekent het dat ze haar doktersdroom definitief laat varen? “Er moet wel iets veranderen, wil ik aan het bed blijven. Stap één is een open en veilige omgeving creëren waarin zorgprofessionals, ongeacht hun leeftijd of positie, hun frustraties bespreekbaar durven maken. Daarna moeten we, jong en oud samen, een nieuwe organisatiestructuur inrichten. Want alleen door generaties te verbinden, kunnen we bestaande problemen oplossen en voor­komen dat steeds meer jonge zorgprofessionals afhaken.”

Zelf wil Moussane graag op bestuursniveau meedenken. Vandaar dat ze onlangs de opleiding Toezicht Nieuwe Stijl voor de Zorg volgde. “Nu maar eens kijken of ze er in de bestuurskamers voor openstaan om de nieuwe generatie dokters mee te laten praten.”