Songteksten betreffen lang niet altijd alleen de liefde. Een dankbare bron van inspiratie vormen ook allerlei aandoeningen en andere lichamelijke ongemakken.

Tekst: Herman Elzinga | Beeld: Shutterstock

Liedjesschrijvers raken er niet over uitgeschreven: de liefde. Van extatische beschrijvingen van de nieuwste vlam tot het zwelgen in verdriet over de Grote Liefde die voor een ander koos. Van I Want To Hold Your Hand (The Beatles) en Love Me Tender (Elvis Presley) tot Sex Machine (James Brown) en Orgasm Addict (Buzzcocks). Het thema ‘liefde’ biedt tal van invalshoeken, zullen we maar zeggen. Tegelijkertijd gaan popsongs regelmatig over de meest uiteenlopende zaken. Over auto’s, geld, plekken op de wereld, oorlog, drugs, buitenaardse wezens, foute politici, televisie en religie. En niet zelden laten tekstschrijvers zich dus ook inspireren door aandoeningen, ongemakken en andere problemen met de gezondheid in de meest brede zin. Van kaalheid en hoofdpijn tot kanker en Alzheimer.

In de eerste decennia van de vorige eeuw gingen liedjes vaak over tuberculose, hersenvliesontsteking en de (Spaanse) griep. Ziekten die niet of moeilijk te behandelen waren en veel slachtoffers maakten. Vaak werden ze door bluesartiesten tot onderwerp gemaakt. Dit ter afwisseling van de liedjes over het zware leven dat de arme (zwarte) bevolking toch al had.

Memphis Minnie doet in haar Meningitis Blues (1930) geen poging de ellende van de ziekte poëtisch te verwoorden: ‘The meningitis killing me/ my head and neck was paining me/ feel like my back was break in two’. Country-blueszanger Jimmie Rodgers had zelf tuberculose gehad en zong erover in onder meer Whippin’ That Old T.B. (1932). Helaas lukte dat verslaan niet helemaal. De ziekte kwam terug, waarna hij op 36-jarige leeftijd overleed. Ook de titel van een lied van Blind Willie Johnson over de Spaanse griep laat aan duidelijkheid niets te wensen over: Jesus Is Coming Soon (1929).

Tegenwoordig zijn songteksten lang niet meer voor één uitleg vatbaar. Op internet zijn talloze websites gewijd aan het duiden van allerlei liedteksten. Taalvorsers, exegeten en andere schriftgeleerden slaan er elkaar om de oren met de in hun ogen enige juiste uitleg van een tekst. Artiesten willen soms in interviews wel voor wat verheldering zorgen. En dan blijkt Sick Again (1975) van Led Zeppelin gewoon over groupies te gaan. En Groot Hart (1985) van De Dijk duidt niet op hypertrofische cardiomyopathie, maar gaat over een man die van alle vrouwen houdt. Toch weer de liefde dus.

Er zijn ook nogal wat songteksten – misschien wel als gevolg van het al dan niet overmatig blowen, slikken en spuiten? – over angstgevoelens, paniekaanvallen, paranoia en schizofrenie. Bad Religion bijvoorbeeld met Anxiety (1989). Of Megalomania (2001) van Muse. Legendarisch is Syd Barrett, een belangrijk lid van Pink Floyd voordat zijn collega’s hem uit de band gooiden vanwege overmatig lsd-gebruik. Zijn muzikale testament Jugband Blues staat op hun tweede plaat uit 1968. Hierin diagnosticeert Barrett zichzelf als schizofreen: ‘I wonder who could be writing this song?’

Het komt wel vaker voor dat artiesten hun eigen kwalen verwerken in liedjes. Ian Dury
– als kind deels verlamd geraakt door polio – schreef Spasticus Autisticus (1981) uit protest tegen het feit dat de VN het Jaar van de Gehandicapte had uitgeroepen. Dat vond hij maar bevoogdend. Sheryl Crow doet in Make It Go Away (2008) verslag van haar gevecht met borstkanker. En singer-songwriter John Grant – worstelend met zijn hiv-besmetting – vraagt zich  in Ernest Borgnine (2014) af wat zijn held en Hollywoodacteur uit de titel zou hebben gedaan.

In de Nederlandstalige popmuziek komen liedjes over ziekten niet zo veel voor. De dood daarentegen komt wel regelmatig langs, zoals bij Frank Boeijen en Bløf. En in de sfeer van het cabaret kom je nog weleens wat tegen. Een van de weinige vaderlandse popartiesten die zich aan het thema wagen, is Spinvis. Voor Ik Vergeet gaat over iemand met Alzheimer en Wespen op de Appeltaart beschrijft een dag in een psychiatrische kliniek.

Gelukkig valt er óók nog wel wat te lachen in liedjes over ziekten. Van Screamin’ Jay Hawkins met zijn Constipation Blues tot de bijtende satire van Joe Jackson in (Everything Gives You) Cancer. Van Paul ‘Buster Fonteijn’ Haenen met Een Beetje Misselijk tot Vieze Lieze van Robert Long. En niemand minder dan Frank Zappa vraagt zich af: Why Does It Hurt When I Pee?

Maar het laatste woord is in dit verband aan de Amerikaanse theaterartiest Tom Lehrer die in 1952 I Got It From Agnes schreef. Hij durfde het nooit op de plaat te zetten, al begrijpt niemand dat anno 2016 nog. ‘I got it from Agnes/ She got it from Jim/ We all agree it must have been/ Louise who gave it to him.’