NFU: ‘Specialisten in loondienst’
In een advies aan minster Schippers van VWS schrijft de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU) dat de snelle groei van de collectieve zorguitgaven in Nederland kan worden afgeremd door nieuwe en bestaande zorg binnen het basiszorgpakket systematischer en robuuster wetenschappelijk te toetsen. Ook moeten prikkels in het zorgstelsel beter aansluiten bij het leveren van gezondheidswaarde aan patiënten.
Met dit advies geeft de NFU gehoor aan de oproep van minister Schippers aan de sector om mee te denken over hoe de uitgavengroei kan worden afgeremd. Het NFU-advies werd de afgelopen maanden voorbereid door een ‘denktank’ van hoogleraren en deskundigen op het gebied van kwaliteit, effectiviteit en betaalbaarheid van zorg, afkomstig uit alle umc’s.
De NFU constateert dat de curatieve gezondheidszorg in Nederland internationaal gezien goed en toegankelijk is, maar dat we er nu bijna twee keer zo veel aan uitgeven als tien jaar geleden. Van die groei is 15 procent toe te schrijven aan vergrijzing. Ziekenhuiszorg omvat ruim de helft van de curatieve zorg en groeit daarbinnen ook het hardst.
Eén hoofdoorzaak van de groei ligt in de structuur van ons zorgstelsel, dat is gebouwd op twee principes: ‘boter bij de vis’ (meer budget bij meer verrichtingen) en marktconcurrentie om de prijs per verrichting te drukken. Samen helpen ze wachtlijsten voorkomen, maar lokken ze ook het doen van méér verrichtingen uit.
Een tweede hoofdoorzaak is dat alle zorg verleend door medisch specialisten automatisch onder het collectief verzekerde basiszorgpakket valt. Daardoor is dat pakket internationaal gezien genereus, en nieuwe medische technologie zal het de komende jaren waarschijnlijk nóg genereuzer maken. Er is niet een voldoende robuust systeem om nieuwe én bestaande zorg wetenschappelijk te toetsen en zo nodig de toegang tot het pakket te ontzeggen.
Méér diagnostiek, méér behandelingen of méér ‘preventieve’ controles geven patiënten niet altijd meer gezonde levensjaren of meer kwaliteit van leven. Van sommige zorg is niet aangetoond dat ze meer ‘gezondheidswaarde’ biedt dan andere oplossingen (waaronder terughoudendheid). Sommige zorg past eigenlijk niet bij de specifieke diagnose van een patiënt, of bij de wens van een patiënt als die tevoren nauwer bij de behandelbeslissing was betrokken. Ook vindt een deel van de zorg plaats in een ziekenhuis terwijl dat evengoed had gekund bij de huisarts.
De NFU-Denktank schat dat 10 tot 20 procent van de huidige ziekenhuiszorg feitelijk geen ‘gezondheidswaarde’ aan patiënten biedt. NFU adviseert om medisch specialisten in loondienst te nemen, zorg transparanter te maken en patiënten te ondersteunen in het vinden van onafhankelijke informatie (inclusief second opinions) en counseling over voor- en nadelen van zorginterventies.
