Schmitz versus Snijders: saamhorigheid

Saamhorigheid, Heleen, dáár zouden jullie het in Arts en Auto eens over moeten hebben, opperde de begeleider van een intervisiesessie in ons ziekenhuis. Dat perspectief genereert namelijk een positief gevoel bij de lezer, en natuurlijk ook bij jezelf, in tegenstelling tot de vaak negatieve insteek bij het aankaarten van je issues. Bovendien past dat goed in een decembernummer, waarin ongetwijfeld wordt ingezet op het magische, zorgeloze kerstgevoel, vol met geluk en gezelligheid. En hij heeft gelijk. Ik voel nu al dat heerlijke geborgen gevoel, waarbij ik me direct afvraag waarom het niet lukt om dat de rest van het jaar vast te houden.

We proberen het wel met inzetten op werkplezier, investeren in teamspirit, stimuleren van autonomie, afbreken van hiërarchie, zorg verbeteren door het goede gesprek, verminderen van registratielast en vergroten van vertrouwen in elkaar. En we weten inmiddels allang dat dit leidt tot grotere tevredenheid op microniveau, met minder uitstroom en een lager ziekteverzuim. Maar zolang men verblind door eigen gelijk regeert, wantrouwen laat prevaleren, stuurt op basis van technocratische en vervreemdende vergezichten met onmogelijke opdrachten voor de werkvloer, gaat het er niet gezelliger op worden. En hoe raar het ook klinkt: gezelligheid is een voorwaarde om de kwaliteit van zorg te verhogen. De handen in de zorg kunnen immers pas goed samenwerken als de koppen erop fris en geïnspireerd zijn.

Het authentieke verlangen naar saamhorigheid is inderdaad een heerlijk gevoel. Ik voorzie dat ik in januari alweer naar kerst verlang.

Waar moet ik beginnen, Roderick?

Ik begrijp jouw verlangen naar dat heerlijke geborgen kerstgevoel. Maar meer nog dan dát, deel ik jouw verlangen naar saamhorigheid. Dat gaat namelijk veel verder dan alleen gezelligheid, en heeft te maken met een dieper gevoel van verbondenheid en solidariteit tussen mensen in een groep. Saamhorigheid is essentieel voor een gezond en gelukkig leven. Niet voor niets de derde levensbehoefte volgens de behoeftepiramide van Maslow. Het impliceert dat mensen zich in tijden van uitdagingen verenigen en dat ze elkaar steunen. Een gevoel van ‘samen staan we sterk’, wat in de regel resulteert in acties om de gemeenschappelijke doelen te bereiken.

Dat was de reden dat ik dertien jaar geleden na mijn coschappen vol overgave voor het pad van de heelkunde koos! Ik heb dat gevoel nu al even niet meer gehad. Als ik heel eerlijk ben al niet meer sinds het begin van de coronacrisis drie jaar geleden.

Natuurlijk heeft dat voor een groot deel te maken met mijn absurd eenzame positie van jonge klare chirurg. Een positie waarin je nergens echt bij hoort, weinig steun voelt en al helemaal geen gemeenschappelijke doelen kan behalen, anders dan te buffelen in de dagelijkse patiëntenstroom. Maar al hoor jij heel duidelijk wél ergens bij, ook jij merkt een afname in dat essentiële gevoel van saamhorigheid. Ook jij bent slachtoffer van dat verstikkende streven naar efficiëntie en taakgerichtheid, hetgeen ontegenzeggelijk ten koste gaat van interpersoonlijke relaties. Nee, Roderick, als wij op deze manier van onze derde levensbehoefte worden beroofd, heb ik weinig hoop voor de toekomst. En dan is die gezelligheid tijdens de kerstdagen echt onvoldoende compensatie.