Ferdinand Roelfsema (1937 – 2023)
Op 5 mei 2023 overleed internist-endocrinoloog Ferdinand Roelfsema op 87-jarige leeftijd. Hij was onder meer de grondlegger van het hypofyse-centrum van het LUMC in Leiden. Met hem verliest de endocrinologie niet alleen een bevlogen arts, maar ook een gedegen wetenschapper.
Ferdinand Roelfsema werd op 6 februari 1936 geboren. Hij stamde uit een gereformeerde boerenfamilie in Groningen. Zijn vader trok naar Den Haag en werd wiskundeleraar. Ferdinand had vier broers, ging in Leiden geneeskunde studeren en specialiseerde zich in de endocrinologie. Hij woonde samen met Ellenoor, met wie hij zoon Alexander had. Deze kent zijn vader als een ongelooflijk harde werker. “Dat arbeidsethos kwam waarschijnlijk door zijn gereformeerde opvoeding”, vertelt Alexander. “Hij was ook altijd ’s avonds en in de weekenden bezig en was buitengewoon productief. Zo kwamen we bij een inventarisatie na zijn dood maar liefst meer dan driehonderd wetenschappelijke artikelen van zijn hand tegen.”
Ferdinand Roelfsema was een werkzaam leven lang verbonden aan het Academisch Ziekenhuis Leiden, het huidige LUMC. Hij wordt algemeen beschouwd als een voorloper op het gebied van hypofysezorg. Hij zette zich zijn hele professionele carrière in voor patiënten met zeldzame aandoeningen zoals acromegalie.
Hij bleef tot op hoge leeftijd contact met zijn promovendi houden
“Voor collega’s was hij een inspirerend clinicus en mentor die de fascinatie voor de hypofyse heeft doorgegeven aan een nieuwe generatie endocrinologen”, vertelt de Leidse hoogleraar endocrinologie Nienke Biermasz. “Hij was een bevlogen internist en stond in Leiden samen met neurochirurg Hans van Dulken aan de wieg van het transsfenoïdale operatieprogramma. Daarbij analyseerde hij altijd nauwgezet de uitkomsten.”
Ook hoogleraar inwendige geneeskunde Hans Romijn van de UvA kent Roelfsema als een toegewijd arts: “Zeer ervaren en opvallend geliefd bij patiënten. Ik herinner me unieke bijeenkomsten van patiënten met acromegalie die hij allemaal kende. Ferdinand was ook een van de eersten die expliciet keek naar hoe het eigenlijk met patiënten ging en welk effect de ziekte had op hun kwaliteit van leven.”
“Ferdinand Roelfsema werkte met grensverleggende analysetechnieken van hormoonsecretieprofielen”, vertelt internist-endocrinoloog Gerrit van den Berg. “Zijn ongebruikelijk grote inzicht in de onderliggende mathematica was hierbij van grote betekenis.” Die wiskundige blik had Roelfsema volgens zijn zoon Alexander geërfd van zijn vader.
Roelfsema begeleidde veel promovendi en bleef tot op hoge leeftijd contact met hen houden. “Hij organiseerde voor zijn promovendi een reüniediner”, aldus Gerrit van den Berg, die tevens hun gezamenlijke zeiltochten memoreert: “Hierbij deinsde hij er niet voor terug om het roer over te nemen, ook al waren weer en schip soms extreem. Zo doorkruisten we onder stormachtige omstandigheden de baai van San Francisco, met hem aan het roer van de USA 76, een America’s Cup-wedstrijdjacht.”
Ferdinand Roelfsema overleed op 5 mei van dit jaar thuis in zijn appartement in Den Haag.
