Te laat

Revalidatiearts Loes Swaan werd tijdens haar opleiding dertig jaar geleden geconfronteerd met het trieste lot van een wielrenner die zonder helm uit fietsen was gegaan, iets wat in die tijd niet uitzonderlijk was.

Meneer Timmerman zag ik ongeveer dertig jaar geleden tijdens mijn opleiding tot revalidatiearts. Hij was opgenomen op een klinische afdeling van ons revali­datiecentrum met ernstig hersenletsel na een ongeval met de racefiets. Hij was een jaar of 40 en had een jong gezin. Als gevolg van zijn hersenletsel zat hij in een elektrische rolstoel; hij kon niet staan of lopen. Hij had ernstige en pijnlijke spasticiteit van al zijn ledematen. Bovendien had hij als gevolg van dit alles botvorming rond zijn heupen, waardoor ook zitten moeilijk en pijnlijk was.

Zijn armen kon hij enigszins bewegen, maar hij had geen handfunctie. Cognitief had hij forse stoornissen en hij kon niet praten. Hij kreeg een intensieve revalidatie­behandeling met fysiotherapie, ergo­therapie, logopedie en neuropsychologie. De orthopeed zag geen mogelijkheid om met een ingreep iets te verbeteren aan zijn heupen. Tijdens de opname werd het geleidelijk duidelijk dat er weinig vooruitgang mogelijk was en dat hij niet meer naar huis kon.

Na het ongeval leek hij er relatief goed van afgekomen te zijn met een gebroken elleboog

In een gesprek vertelde zijn vrouw me wat meer over het ongeval. Het gebeurde in een tijd dat het dragen van een fietshelm net in opkomst was onder racefietsers. Mijn patiënt wilde er nog niet aan, tot frustratie van zijn vrouw. Na het ongeval leek hij er relatief goed van afgekomen te zijn met een gebroken elleboog, waarvoor hij werd opgenomen in een streekziekenhuis. Zijn vrouw foeterde hem uit in het ziekenhuis en drong erop aan dat hij voortaan wel een helm zou dragen op de racefiets. In de uren hierna verslechterde zijn toestand echter plotseling en bleek hij een epidurale bloeding te hebben. Als hij in – of dicht bij – een groot of academisch ziekenhuis had gelegen, dan had neurochirurgisch ingrijpen mogelijk blijvend hersenletsel kunnen voorkomen. Maar de rit met de ambulance van het kleine afgelegen streekziekenhuis naar het traumacentrum duurde te lang en behandeling kwam daardoor te laat.

De ambulancerit van streekziekenhuis naar traumacentrum duurde te lang

Nu hebben we weer een discussie over het dragen van een fietshelm om ernstig hersenletsel te voorkomen, al is een helm voor racefietsers gelukkig geen discussiepunt meer. Zou iemand over dertig jaar weer zo’n verhaal insturen, maar dan over iemand op een elektrische fiets?