Samen de schouders eronder

Een jaar geleden presenteerde de Topsector Life Sciences & Health samen met ruim dertig partijen de Transitieagenda Human Capital voor het Maatschappelijk Thema Gezondheid en Zorg. Directeur Nico van Meeteren doet uit de doeken wat deze agenda inhoudt én wat men wil bereiken. “De wereld is transformeerbaar.”

Regelmatig melden de media dat een zorginfarct aanstaande is. “Niets van waar”, zegt prof. dr. Nico van Meeteren, algemeen directeur van Health~Holland, het uitvoerend bureau van de Topsector Life Sciences & Health (LSH). “We zitten er namelijk al middenin.” Health~Holland coördineert de uitvoering van het Maatschappelijke Thema Gezondheid en Zorg van het Kabinet Rutte III en IV. In februari 2022 presenteerde de stichting in dat kader de zogenaamde Transitieagenda Human Capital.

Het doel: toekomstbestendige gezondheid en zorg in 2030. “Want al zijn de grenzen van zorg bereikt, voor gezondheid geldt dat niet. Hier is nog een groot potentieel voorhanden. Wij kunnen zorgverleners daarin gidsen, bijvoorbeeld door projecten te begeleiden en experimenteerruimte te bieden.”

Samenhang

De Transitieagenda is opgesteld in samenwerking met ruim dertig partijen die samen 1,2 miljoen zorgverleners en 3,3 miljoen informele zorgverleners vertegenwoordigen. Het document beschrijft hoe de samenwerkende partners de komende jaren gezamenlijk werken aan de nodige veranderingen in onderwijs, beroepenstructuur, en afstemming tussen (na)scholing en praktijk om de zorg anders in te richten en het werk aantrekkelijk te houden.

Van Meeteren: “Het uitgangspunt voor de agenda zijn de missies van VWS voor 2040 [zie kader, red.], maar ook de visiedocumenten van onder meer GGZ Nederland, V&VN en de KNMG. Daarnaast sluiten we aan op plannen voor de kortere termijn, zoals die van het Integraal Zorgakkoord en bewegingen als De juiste zorg op de juiste plek, Positieve gezondheid en Samen beslissen. Voorop staat dat er samenhang komt tussen alle visies en vergezichten.”

Belangrijke pijler

Een belangrijke pijler in de transitie is de focus op gezondheid in plaats van ziekte. Van Meeteren: “Dat vraagt om meer integratie van het zorgdomein en de leefomgeving. Bijvoorbeeld doordat zorgvragers en zorgverleners bij het samen bepalen van het behandeldoel ook het dagelijks functioneren in de leefomgeving meenemen.

De leefomgeving moet daarop ingesteld zijn met de juiste infrastructuur. Daarvoor kun je denken aan meer zorg door de thuiszorg voor mensen met acute problematiek of in de laatste levensfase. Maar ook met andere woonvormen en bouwconcepten. Een voorbeeld? Er zijn verschillende initiatieven waarin ouderen en jongeren samen wonen en/of elkaar wederzijds helpen.”

‘De urgentie vraagt om niet naar elkaar te wijzen, maar samen de schouders eronder te zetten’

Ook is er aandacht voor preventie, leefstijl en gedrag. Van Meeteren: “Het is belangrijk dat een zorgverlener niet alleen in gesprek gaat over bijvoorbeeld gewicht verliezen, maar ook de juiste interventie inzet en daarbij naar de leefomgeving kijkt: passende zorg. Bij spanningen in het gezin is een dieet misschien niet de beste oplossing.”

Voor preventie speelt de leefomgeving eveneens een cruciale rol, juist ook buiten de spreekkamer. “Deels zijn we daarin al onbewust bekwaam: schoon drinkwater komt uit de kraan en we roken niet meer op de werkplek. Dat wordt nog meer: denk bijvoorbeeld aan de inzet van leefstijl- en buurtsportcoaches, rookvrije schoolpleinen en ‘health in all policies’ in renovatie en nieuwbouw.”

Andere beroepsuitoefening

Voor zorgprofessionals gaat het werk onherroepelijk veranderen. “Paramedici en verpleegkundigen zullen vaker een sleutelrol vervullen bij de samenwerking tussen de verschillende domeinen”, verwacht Van Meeteren. “Ook het beroep en de rol van de arts veranderen. Deels door de veranderende focus en de organisatie van zorg, maar ook door technologische innovaties.

Daarbij kun je denken aan regeneratieve geneeskunde om ziekten te genezen, maar ook digitale innovaties als kunstmatige intelligentie. Of initiatieven als Thuisarts.nl, die het aantal bezoeken aan artsen en contactmomenten met verpleegkundigen kunnen helpen verlagen. Verder verwacht ik dat artsen door de transities inhoudelijk een andere rol krijgen: bijvoorbeeld meer gericht op multidisciplinaire zorg dichtbij huis. En tot slot vermoed ik dat sommige disciplines meer gaan samensmelten. Maar uiteraard gaan de beroepsverenigingen hierin zelf voorop.”

Transformeerbaar

Is deze transitieagenda niet een zoveelste stip op de horizon, die te veel uitgaat van maakbare idealen? Dat bestrijdt Van Meeteren: “De wereld ís transformeerbaar: kijk maar naar de energietransitie. Natuurlijk zijn er wel randvoorwaarden nodig. Zoals aandacht voor ongewenste financiële prikkels, eenvoudige elektronische gegevensbenutting en experimenteerruimte voor domeinoverstijgende netwerken.

Maar bovenal is een gerichte samenwerking nodig. Publiek-privaat, formeel-informeel en sectoroverstijgend. De urgentie vraagt om niet naar elkaar te wijzen, maar samen de schouders eronder te zetten. Daarom hopen we dat er de komende tijd nog meer organisaties aanhaken, zodat de positieve beweging verder op gang komt. De koers verleggen lukt alleen als de agenda van ons allemaal wordt.”

De Transitieagenda is te lezen via health-holland.com/human-capital.