Frans Zitman (1946-2019)

Op 15 januari overleed op 72-jarige leeftijd Frans Zitman, psychiater. “Hij kende het ongeluk van psychiatrische patiënten en wilde hun leven verbeteren.”

Tekst: Wout de Bruijne | Beeld: Patricia Nauta

 

Frans Zitman groeide op in Assen met patiënten in zijn nabijheid; het gezin woonde op het terrein van de psychiatrische instelling waar zijn vader psychiater was. Zijn latere LUMC-collega, psychiater Irene van Vliet, zei daarover op de uitvaart: “Frans kende het ongeluk van deze patiënten en trok zich hun lot aan. Hij wilde hun leven verbeteren.”

Voor zijn studie geneeskunde (en daarnaast filosofie) in Groningen, liep Zitman onder andere co-schappen op Curaçao. Daar leerde hij zijn vrouw Leoni kennen.

Na zijn opleiding tot psychiater werd hij in 1977 hoofd poli psychiatrie in het LUMC. In 1988 vertrok hij naar Nijmegen. Hij werd daar hoogleraar biologische psychiatrie. Na twaalf jaar keerde Zitman terug naar Leiden waar hij hoofd van de afdeling psychiatrie aan het LUMC werd.

Daarnaast was hij tot zijn emeritaat in 2011 voorzitter van de directie bij GGZ-instelling Rivierduinen (regio Leiden). Renske de Reus, psychiater bij Rivierduinen, herinnert zich hoe hard en gedreven haar collega werkte en vindt het verdrietig ‘dat Frans zo jong gestorven is en na zijn pensioen zo kort van het leven samen met Leoni heeft kunnen genieten’. “Als professional stelde hij zich altijd op de hoogte van het wel en wee in de psychiatrie op diverse niveaus. Hij was een beschouwende, belezen man, maar kon ook hilarisch vertellen.”

De opinies en ideeën van verpleegkundigen vond hij essentieel

Zijn grote vakkennis zette Zitman tevens in bij bestuursfuncties in tal van organisaties. Zo was hij lid van de Gezondheidsraad en voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie. Maar altijd hield hij contact met de ‘werkvloer’. De opinies en ideeën van de verpleegkundigen vond hij essentieel. ‘Zitman achtte hen hoog, zij hadden een cruciale rol bij de eerste van zijn ‘drie pijlers’ voor goede psychiatrie: patiëntenzorg, opleiding en onderzoek.’

Opleiden deed Zitman zelf als hoofdopleider psychiatrie in Leiden. Volgens Irene van Vliet genoot haar collega van het contact met studenten en arts-assistenten: “Frans wilde dat zij een brede opleiding kregen met zowel perifere als academische stages. Hij liet hen ook snuffelen aan onderzoek.”

Van Vliet noemt Zitman een onderzoeker ‘pur sang’. “Hij initieerde en coördineerde vele onderzoeken, zoals een groot onderzoek naar het terugdringen van het chronisch gebruik van benzodiazepinen. Zijn onderzoekswerk leidde tot tal van publicaties en promoties.” In 2018 verscheen Zitmans laatste, goed ontvangen boek Knijpen in de ziel.

Enkele maanden daarna werd bij Frans Zitman terminale kanker gediagnostiseerd en binnen een half jaar overleed hij.

Zijn voormalige collega’s en patiënten herinneren zich een open, empathisch en integer mens. Zijn vrouw, kinderen en kleinkinderen missen een dierbare die heel trots op hen was.

Delen