‘Stap uit de schaduw’

Goede verhalen zorgen voor begrip voor elkaar en de wereld

Van diverse kanten werd actrice, filmmaker en sociaal ondernemer Hanna Verboom afgeraden te praten over haar bipolaire stoornis: ‘slecht voor je carrière’. Ze zweeg lang, tot ze dit jaar de stilte verbrak met een documentaire over het stigma op psychische aandoeningen. Ze kreeg onverwacht veel bijval: “We kunnen het elkaar zoveel lichter maken als we uit de schaduw stappen.”

Mensen die in het theehuis in de Hoftuin werken, kijken er niet van op als Hanna Verboom (37) er een cappuccino bestelt. De actrice, filmmaker en sociaal ondernemer komt er vaker; de prachtige verborgen locatie in het centrum van Amsterdam is de ‘achtertuin’ van het kantoor van het online-filmplatform Cinetree dat Verboom in 2014 oprichtte.  

“Ik ben Cinetree begonnen”, zegt Verboom, “omdat ik sterk geloof dat het vertellen van goede verhalen in inspirerende films en documentaires ons kan helpen elkaar en de wereld beter te begrijpen.” 

Dat klinkt idealistisch en dat is ze ook, met passie. “Ik heb het sociaal ondernemerschap van mijn ouders die in Oost-Afrika sociale projecten opzetten en met lokale partners een ziekenhuis bouwden. Tot mijn twaalfde woonde ik er in verschillende landen en ik ben later vaak terug geweest.”

Verboom, zag hoe de mensen daar ‘nog tijd geven aan de ander, écht contact maken en elkaar hun verhalen vertellen’. “Dat werkt bevrijdend en verbindend.” 

Afgelopen jaar vertelde ze zelf ook een verhaal, háár verhaal. In de korte documentaire Uit de schaduw die Hanna Verboom maakte, verhaalt zij over twee psychoses die zij eerder had en over hoe zij daar nu tegenaan kijkt.

“Ik was 19, studentje filosofie, en had net in één jaar in twee grote films gespeeld, waaronder een Amerikaanse. Ik was voor de pers in Los Angeles en werd uitgenodigd op een tuinfeest van Elton John. Door een enorme jetlag sliep ik al dagen slecht; ik was oververmoeid en overprikkeld. Op het feest zag ik allemaal mensen die ik normaal alleen op het beeldscherm zag. Ik raakte compleet in de war en werd psychotisch.”

Verboom misdroeg zich – ze schopte een receptioniste en een agent – en belandde ‘platgespoten’ op een gesloten afdeling in het ziekenhuis. “Ze dachten onterecht dat ik, al dan niet bewust, was gedrogeerd.” 

Zonder behandeling ging ze terug naar Nederland, waar ze exact een jaar later voor de tweede keer psychotisch werd. Ze werd opgenomen in Delft en kreeg de diagnose bipolaire stoornis. “Dat was niet helemaal een verrassing voor me, ik had van jongs af aan depressies gehad en voelde altijd al dat ik ‘anders’ was.” 

‘Ik raakte compleet in de war en werd psychotisch’

Vrienden en management drukten Verboom op het hart er nooit over te praten, ‘slecht voor je carrière’. De oprichtster van Cinetree zweeg lang. Tot ze dit jaar uit de schaduw kwam met haar documentaire. “Ik kón niet langer mijn mond houden, het voelde oneerlijk. Ik heb nota bene een bedrijf waarin we verhalen vertellen omdat we geloven dat dit een basis legt voor positieve verandering. En dan verzwijg ik mijn eigen verhaal? Het ging me zo tegenstaan. Op social media kun je mensen een perfect plaatje van jezelf voorhouden. Maar dit is niet het hele verhaal, dacht ik steeds. En ook: hoe kan ik een goede moeder zijn voor mijn twee kinderen als ik mezelf niet eens echt accepteer?” 

Hoewel ze de documentaire in eerste instantie vooral voor zichzelf maakte als soort van bevrijding, kreeg Verboom duizenden reacties. “Dat had ik totaal niet verwacht. En ze waren allemaal positief, geen enkele negatief. Het heeft me diep geraakt.” 

De stichting Get it Done – een vrijwilligersnetwerk dat Verboom eerder ook oprichtte en dat zich inzet voor maatschappelijke thema’s – maakte met dertig ervaringsdeskundigen een supportnetwerk en een appgroep aan. “Zodat mensen die de documentaire zagen desgewenst met ons in gesprek konden. We hielden op ons kantoor ook een bijeenkomst voor mensen met een psychische variatie. En”, zegt Verboom krachtig, “we blijven ons inzetten.” 

De term psychische variatie kent zij van de bekende Vlaamse psychiater Dirk de Wachter voor wie zij grote bewondering heeft en die een belangrijke rol speelt in de documentaire. “Variatie is een beter woord dan stoornis. Ruim vier op de tien mensen hebben of hadden ooit één of meerdere psychische aandoeningen. Dirk de Wachter heeft me geleerd dat dat niet alleen maar negatief hoeft te zijn. Zo dank je er vaak je sensitiviteit en creativiteit aan en dat kun je ook omarmen.” 

De maakster besluit haar documentaire met die hoopvolle suggestie. “Het heeft mij geholpen, ik heb mezelf geaccepteerd en voel me nu goed.” Verboom is niet bang voor een terugkeer van psychoses. “Ik gebruik nog wel lithium als beschermlaagje en ik let op regelmaat en voldoende slaap.” Lachend: “Wel een uitdaging met een baby en een peuter.” 

Zij heeft door alle reacties op haar documentaire ook ervaren dat zij niet de enige is met een psychische variatie. “Je bent eigenlijk raar als je niets hebt”, grapt ze en daarna: “Dat is natuurlijk niet zo en ik wens het niemand toe, ik heb pikzwarte dagen gekend. Maar feit is wel dat je je gesterkt voelt als je weet dat je niet uitzonderlijk bent.”

’Je voelt je gesterkt als je weet dat je niet uitzonderlijk bent’

Verboom noemt het tragisch dat we er desondanks niet vaker met elkaar over praten. “We kunnen het voor elkaar zoveel lichter maken door uit de schaduw te stappen. Want, hoewel het tegenwoordig beter gaat in ons land, er rust nog steeds een stigma op psychische aandoeningen. Maar dat is niet je identiteit. Je bént je psychische variatie niet, je hébt er een. Net zoals de een diabetes heeft en de ander een zwakke rug.”

Volgens de voormalig ‘coassistent’ – Verboom werd breed bekend door haar hoofdrol in de gelijknamige tv-serie uit 2007 – is ‘het stigma erger dan de ziekte’. “We moéten het uit die hoek weg praten. Dat hoeft natuurlijk niet altijd zoals ik voor de camera, maar het kan wel in een vertrouwde omgeving, op je eigen tijd en je eigen manier, dat is heel belangrijk. En wanneer je zo’n omgeving niet hebt, kunnen huisartsen daarin een belangrijke rol spelen door te luisteren en mensen te gidsen naar een kring die wel veilig is. We leven in een individualistische tijd, maar kijk eens naar de vele depressies en zelfmoorden onder jongeren. We hebben elkaar harder nodig dan ooit. Het verhaal begint en eindigt met mensen.”

Uit de schaduw is gratis te zien op cinetree.nl.

Delen